Dituria
“Dituria”
Thënie të Selefëve rreth kërkimit të Dijes.
- Se'id Ibn el-Musejjib (Rahimullah) ka thënë: “Personi vazhdon të jetë i ditur për sa kohë vazhdon të kërkojë dituri. Por kur ai ndalon së kërkuari dituri dhe mendon se i mjafton ajo që ka mësuar, atëherë ai është në kulmin e injorancës së tij.” [1]
- Mesruk (Rahimullah) ka thënë: “Dituri e mjaftueshme për robin është se ai i frikësohet Allahut, ndërsa injorancë e mjaftueshme për robin është se ai është i mahnitur me diturinë që ka.” [2]
- Imam Sha'bi (Rahimullah) ka thënë: “Nuk do të vijë Ora e Fundit derisa dituria të kthehet në injorancë dhe injoranca të kthehet në dituri.” [3]
- Fundnota:
[1] - Mexhmu' Sherh Muhedheb (1/56)
[2] - Akhlalul-'Ulema (n. 40)
[3] - Xhami'ul-'Ulum uel-Hikem, 1/140
________________________________________
Shpjegimi i etherit: “Folu njerëzve për atë që e dijnë (e kuptojnë), a doni që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?”
Autor: Shejkh Salih Ali-Shejkh
Në Sahihun e Bukhariut thuhet se ‘Aliju ka thënë:
حَدِّثُوا النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ أَتُحِبُّونَ أَنْ يُكَذَّبَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ
“Folu njerëzve për atë që e dijnë (e kuptojnë), a doni që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?”
Në këtë ka argument se një pjesë e dijes nuk është e përshtatshme për çdonjërin, ngase një pjesë e dijes është e veçantë, edhe në qoftë se ajo në vetvete është e dobishme dhe është nga çështjet e Teuhidit, porse ka të ngjarë që shumë njerëz nuk e dijnë atë.
Dhe ato janë si p.sh: nga disa çështje të Teuhidit të Emrave dhe Cilësive (Esma ue Sifat), siç janë disa çështje të Emrave dhe Cilësive si dhe përmendjen e disa Cilësive të Allahut – Xhel-le ue ‘Ala – kjo, vërtetë nuk i përshtatet çdonjërit, bile edhe disa që rreken për të marrë dije, ndoshta nuk i lexohen atij disa çështje të ndërlikuara në lidhje me Emrat dhe Cilësitë, por urdhërohen që ta besojnë atë në përgjithësi, si dhe të besojnë në atë që dihet dhe atë që është e njohur nga Kurani dhe Sunneti.
Kurse çështjet e ndërlikuara të Emrave dhe Cilësive janë për ata që janë të kualifikuar dhe nuk është e përshtatshme për njerëzit e rëndomtë dhe për fillestarët që kërkojnë dije. Sepse ka prej tyre disa (çështje që janë të ngatërruara dhe ka prej atyre çështjeve që ndoshta një person që e thotë atë e shpijnë që të përgënjeshtrojë Allahun dhe të Dërguarin e Tij.)
Siç ka thënë këtu ‘Aliju (radijAllahu ‘anhu):
حَدِّثُوا النَّاسَ بِمَا يَعْرِفُونَ أَتُحِبُّونَ أَنْ يُكَذَّبَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ
“Folu njerëzve për atë që e dijnë (e kuptojnë), a doni që të përgënjeshtrohet Allahu dhe i Dërguari i Tij?”
Pra ndërlidhja e këtij etheri me këtë kapitull është se nga shkaqet e mohimit të Emrave dhe Cilësive është që personi t’u flasë njerëzve me atë që ata nuk e kuptojnë nga Emrat dhe Cilësitë e Allahut. Njerëzit kanë një besim të përgjithshëm rreth Emrave dhe Cilësive të Allahut, besim me të cilin u vlen atyre Teuhidi, imani dhe Islami i tyre.
Prandaj, nuk është e volitshme hyrja në detaje për ato çështje, përveç nëse personit të cilit i flitet, i kap dhe i kupton ato çështje. Dhe kjo gjendje nuk është tek shumica e njerëzve. Dhe për këtë shkak kur flitej në praninë e Imam Malikut rreth “Hadithit të Imazhit” (Allahu e krijoi Ademin në pamjen e tij), e ndalonte atë që të fliste për këtë hadith, sepse njerëzit e rëndomtë nuk i kuptojnë tamam këto çështje.
Dhe po ashtu, disa mesele të Emrave dhe Cilësive nuk janë të përshtatshme për njerëzit e rëndomtë. Dhe ndoshta mund të jetë shkak për mohimin e asaj që ti i ke transmetuar ndonjërit që nuk e kupton çështjen, për shkak se kjo çështje është sipër intelektit dhe nivelit të tij, si dhe sipër asaj që ai ka marr dije, kjo mund ta shpie atë që të mohojë diçka nga dija për Allahun – Xhel-le ue ‘Ala – apo të mohojë diçka nga Emrat dhe Cilësitë.
Prandaj, muslimani e ka për obligim, dhe veçanërisht nxënësi i dijes, të mos i bëjë njerëzit që të përgënjeshtrojnë ndonjë gjë nga ajo që ka thënë Allahu – Xhele ue ‘Ala – apo nga ajo që ka treguar i Dërguari i Tij – sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem.
Dhe ajo që të shpie në këtë përgënjeshtrim është që t’u flasësh njerëzve për atë që nuk e dijnë. T’u flasësh njerëzve për një hadith të cilin nuk e kap mendja e tyre. Ashtu siç ka ardhur në hadithin tjetër:
مَا أَنْتَ بِمُحَدِّثٍ قَوْمًا حَدِيثًا لاَ تَبْلُغُهُ عُقُولُهُمْ إِلاَّ كَانَ لِبَعْضِهِمْ فِتْنَةً
“Ti, nëse i flet një populli për diçka që mendjet e tyre nuk e kuptojnë, vetëm se kjo gjë është bërë fitne për disa prej tyre.”
Bukhariu ka bërë një kapitull në “Sahih” në Kitabul-Ilm (Libri i diturisë) duke thënë: “Kapitulli: Ai që i braktis disa zgjidhje duke patur frikë se disa njerëz nuk do mund ta kuptojnë atë dhe mund të bien në ndonjë gjë (gabim) akoma më të rëndë.”
Dhe kjo është prej çështjeve të rëndësishme të cilat duhet t’i dijë mësuesi, ai që flet dhe ai që jep këshilla si dhe ai që mban hutbe, që t’ju flasë njerëzve me atë që e dijnë dhe ta forcojë Teuhidin tek ata dhe ta kompletojë atë dhe t’ua shtojë imanin e tyre përmes asaj që e dijnë e jo përmes asaj që ata e mohojnë.
________________________________________
“Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.”
Cila ështa ndarja dhe kuptimi i saktë i Fjalës së Allahut të Lartësuar:
“Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.”?
Autor: Shejkh Muhammed Ibën 'Umer Bazmul
Burimi: http://www.bazmool.com/fatawa/
- Pyetje: “Cila ështa ndarja dhe kuptimi i saktë i Fjalës së Allahut të Lartësuar: "Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.”?
- Përgjigje: Lavdet i takojnë Allahut, Zotit të Gjithësisë. Lavdërimet dhe bekimet qofshin mbi më fisnikun e Pejgamberëve dhe të Dërguarve, zotëria jonë Muhamed, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij.
E më pas:
Me të vërtetë Fjala e Allahut të Lartësuar:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ
“Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.” [en-Nahl, 43]
tregon disa çështje.
- Çështja e parë: se Muslimanët ndahen në dy grupe. Grupi i parë janë njerëzit e dijes, kurse grupi tjetër janë ata që nuk bëjnë pjesë tek njerëzit e dijes, pra janë ata që quhen auamë (njerëzit e thjeshtë).
- Çështja e dytë: prej domethënieve të këtij ajeti është se detyra e njerëzve të dijes është sqarimi dhe qartësimi, kurse detyra e auamëve është që ta kthejnë atë që e kanë të paqartë tek njerëzit e dijes.
- Çështja e tretë: prej domethënieve të këtij ajeti është se njerëzit e dijes janë njerëzit e dijes së Dhikrit. Dhe me “dhikër” është për qëllim Kur'ani dhe Suneti, me dritën e kuptimit të Selefëve të Devotshëm. Andaj kush është prej njerëzve të dijes që cilësohet me dijen e Kur'anit, Hadithit dhe pasimit të gjurmëve të Selefëve të Devotshëm, atëherë ai është prej njerëzve të dijes që ka për qëllim Allahu – SubhaneHu ue Te'ala – në ajet.
- Çështja e katërt: ajeti tregon se nuk kanë të drejtë auamët që të dalin para ulemave, përkundrazi, detyra e tyre është që të pasojnë ulematë. Kështu që, kur ulematë e sqarojnë një çështje, atëherë njerëzit e thjeshtë e kanë detyrë që t'i pasojnë ata dhe të punojnë me fjalën e tyre, dhe nuk i lejohet njeriut të thjeshtë kur kërkon fetva nga një dijetar, që ta kundërshtojë fetvanë që dëgjoi nga dijetari, për të drejtën e tij, përveç atëherë kur fetvaja kundërshton ajetin apo hadithin apo ixhmanë e saktë.
- Çështja e pestë: prej domethënieve të këtij ajeti: “Pyesni njerëzit e Dhikrit nëse nuk dini.”, është se ata që nuk kthehen tek njerëzit e Dhikrit dhe pasojnë epshet dhe tekat e tyre apo pasojnë njerëz që tek dijetarët nuk konsiderohen prej njerëzve të Dhikrit, atëherë në të vërtetë ata nuk po e zbatojnë urdhërin e Allahut. Ka thënë i Lartësuari:
فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِيبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ يُصِيبَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
“Andaj le të ruhen ata që kundërshtojnë udhërin e tij se mos u bie ndonjë fitne apo mos i zë ndonjë dënim i dhimbshëm.” [en-Nuur, 63]
Dhe Allahu e di më së miri.
________________________________________
Kulmi i Diturisë është Frika ndaj Allahut.
Autor: el-Imam, ‘Abdul-‘Azijz Ibn Baz (Rahimullah)
Burimi: al-Ibaanah.com
Të gjitha lavdërimet i takojnë Allahut. Mëshira dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të Dërguarin e Tij, Pejgamberi ynë, Muhamedi, si dhe mbi Familjen dhe Shokët e tij.
Nuk ka dyshim se kërkimi i diturisë është nga veprat më të virtytshme të ibadetit. Dhe kjo është një nga shkaqet që sjellin suksesin e Xhenetit dhe është nder për ata që veprojnë sipas saj. Prej çështjeve më të rëndësishme është që robi të ketë sinqeritet në kërkimin e dijes. Kjo arrihet duke studiuar vetëm për hir të Allahut dhe për asnjë qëllim tjetër, sepse kjo është rruga nëpërmjet së cilës mund të arrish përfitim dhe sukses duke u ngritur në pozitat më të larta në këtë botë dhe në Botën Tjetër.
Është transmetuar në hadith se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush mëson diçka prej diturisë me të cilën kërkohet Fytyra e Allahut, por ai nuk e mëson atë përveç se për të arritur disa qëllime të kësaj dynjaje, ai nuk ka për ta nuhatur aromën e Xhenetit në Ditën e Gjykimit.” Transmetuar nga Ebu Davudi me një zinxhir të mirë transmetimi.
Tirmidhiu transmeton një hadith me një zinxhir në të cilin ka pak dobësi, se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Kush kërkon dituri për të konkuruar me dijetarët, ose për të debatuar me injorantët, ose që fytyrat e njerëzve të kthehen nga ai, atëherë Allahu do ta fusë atë në Zjarr.”
Kështu që, unë e këshilloj çdo nxënës të dijes dhe çdo Musliman që të kenë sinqeritet për Allahun në të gjitha veprimet e tyre, duke vepruar në përputhje me fjalët e Allahut:
قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُو لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلا صَالِحًا وَلا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا (١١٠)
“Kështu, kush shpreson takimin me Zotin e vet, le të bëjë vepra të mira dhe të mos i shoqërojë askënd në adhurim Zotit të vet!” [el-Kehf, 110]
Në Sahihun e Muslimit është transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë: “Allahu ka thënë: Unë jam më i panevojshmi për të gjithë ata që mi shoqërojnë në adhurimin Tim. Kush bën një vepër në të cilën ai përzien edhe dikë tjetër përkrah Meje (në adhurim), atëherë Unë e braktis atë dhe shirkun e tij.”
Gjithashtu, unë e këshilloj nxënësin e dijes dhe çdo Musliman që të kenë frikë Allahun dhe ta dijnë se Allahu i sheh ata në çdo çështje, si dhe të veprojnë me thënien e Tij:
إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ (١٢)
“Vërtet, për ata që i frikësohen Zotit të tyre pa e parë Atë, do të ketë falje dhe shpërblim të madh!” [el-Mulk, 12]
Dhe thënia e Tij:
وَلِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ (٤٦)
“Për ata që i frikësohen paraqitjes para Zotit të vet, do të ketë dy kopshte!” [er-Rrahman, 46]
Disa nga Selefët kanë thënë: “Kulmi i diturisë është frika ndaj Allahut.”
‘Abdullah Ibn Mes’udi (radij-Allahu ‘anhu) ka thënë: “Është e mjaftueshme si dije që robi të ketë frikë Allahun. Dhe është e mjaftueshme si injorancë që robi të jetë i mashtruar në këtë gjë (d.m.th. duke mos iu frikësuar Allahut).”
Dhe disa nga Selefët kanë thënë: “Kush është më i dituri për Allahun, ai është që i frikësohet më së shumti Atij.”
Ajo që tregon saktësinë e këtij kuptimi është thënia e Pejgamberit (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem): “Ndërsa unë - betohem në Alla - unë jam që i frikësohem Allahut më shumë nga ju dhe jam më i binduri (duke patur takua) ndaj Tij mes jush.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi.
Kështu që, sa herë që dituria e robit për Allahut përforcohet, kjo është një mjet që përforcon takuan (devotshmërinë) dhe ikhlasin (sinqeritetin) e tij dhe e përmban atë që të mos i kalojë kufijtë (që ka vendosur Allahu) dhe nga gjynahet. Prandaj Allahu ka thënë:
وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالأنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ كَذَلِكَ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ (٢٨)
“Në të vërtetë, nga robërit e Tij, Allahut i frikësohen vetëm dijetarët.” [el-Fatir, 28]
Pra, ata që janë më të diturit për Allahun dhe Fenë e Tij, ata janë që i frikësohen më shumë Atij dhe janë më të bindurit ndaj Tij mes të gjithë robërve. Në krye të tyre janë të Dërguarit dhe Pejgamberët (‘alejhimus-selam) dhe ata që shkuan pas tyre në mirësi.
Prandaj, Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) na ka njoftuar se nga shenjat e suksesit është që robi i Allahut të arrijë kuptimin e Fesë, siç ka thënë ai: “Atij që Allahu ia do të mirën, Ai i jep kuptimin e Fesë.” Transmetuar nga Bukhari dhe Muslimi nga hadithi i Mu’auijes (radij-Allahu ‘anhu). Kjo nuk është për ndonjë arsye tjetër, por vetëm nga fakti që kuptimi i fesë do ta shtyjë robin që të zbatojë Urdhërat e Allahut, që t’i frikësohet Atij, t’i kryejë detyrat që i ka caktuar Ai dhe të qëndrojë larg atyre gjërave që i sjellin Zemërimin e Tij. Dhe kjo do ta shpjerë atë drejt sjelljeve të mira, veprave të drejta dhe do ta bëjë që të jetë i sinqertë me Allahun dhe me robërit e Tij.
Kështu që, unë i lutem Allahut që të na japë ne dhe të gjithë nxënësave të dijes, si dhe të gjithë Muslimanëve kuptimin e Fesë së Tij dhe kapjen fort pas saj. Dhe unë i lutem Allahut që të na ruajë nga të këqiat e veteve dhe veprave tona. Me të vërtetë Ai është i Plotëfuqishën për ta bërë këtë.
________________________________________
Shenjat e Dijes së Dobishme dhe Dijes së Padobishme.
Autor: el-Hafidh Ibn Rexheb el-Hanbeli
Burimi: Fadlu ‘Ilmi es-Selef ‘ala ‘Ilm el-Khalef (fq, 39-43, Darul-Imam Ahmed)
www.Al-Ibaanah.com
- Shenjat e Dijes së Padobishme:
Një shenjë treguese e kësaj diturie të padobishme është se ajo shton mendjemadhësi, fodullëk dhe arrogancë tek poseduesi i saj. Dhe ajo e shtyn atë që të kërkojë madhështinë dhe lartësinë në jetën e kësaj dynjaje dhe të garojë për të. Ajo e shtyn atë që të dalë mbi dijetarët, të debatojë me injorantët dhe të tërheqë nga vetja vëmendjen e njerëzve.
Është transmetuar se Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) ka thënë se kushdo që kërkon dije për këto arsye, atëherë: “Zjarri, Zjarri!” [1]
Mund të ndodhë që disa njerëz të cilët posedojnë këto lloj diturish të pretendojnë se e njohin Allahun, i luten Atij dhe largohen nga çdo gjë tjetër përveç saj, por megjithatë, qëllimi që ata fshehin pas atij pretendimi është vetëm e vetëm që të arrijnë një gradë të lartë në zemrat e disa njerëzve, siç janë për shembull prijësat dhe ata si puna e tyre. Ndoshta qëllimi i tyre është që t’i bëjnë këta njerëz që të kenë mendime të mira për ta ose që të arrijnë të mbledhin një numër të madh pasuesish ose që njerëzit t’i nderojnë dhe t’i respektojnë për hir të dijes së tyre.
Një tjetër shenjë e kësaj (diturie të padobishme) është kur dikush pretendon se ka lidhje shumë të afërt me Allahun, domethënë pretendon se është ueli, ashtu sikurse pretendojnë për vetet e tyre Njerëzit e Librave të Mëparshëm, Karamitët, [2] Batinijët [3] dhe ata si puna e tyre.
Kjo bie në kundërshtim me rrugën e Selefëve ngase ata vazhdimisht i përçmonin dhe i nënvlerësonin vetet e tyre qoftë haptazi apo fshehurazi. ‘Umeri thoshte: “Kushdo që thotë se është i ditur, ai me të vërtetë është injorant. Dhe kushdo që thotë se është besimtar, ai me të vërtetë është mosbesimtar. Dhe kushdo që thotë se është në Xhenet, ai është në Xhehenem.”
Gjithashtu, nga shenjat e saj është se ai (që posedon këtë dije të padobishme) dështon në pranimin e të vërtetës dhe sillet arrogant para atyre që flasin të vërtetën, veçanërisht nëse ai person konsiderohet para syve të njerëzve se qëndron poshtë atij. Gjithashtu, nga shenjat e saj është se ai (që posedon dije të padobishme) vazhdon të këmbëngulë në të pavërtetën nga frika se mos zemrat e njerëzve do të largohen nga ai nëse ai thotë haptazi se po kthehet tek e vërteta.
Ndoshta këta individë mund të bëjnë autokritikë apo mund t’i nënvlerësojnë vetet e tyre me gjuhët e tyre mu para syve të njerëzve në mënyrë që ata të besojnë se këta janë modest, kokëulur, duke tërhequr kështu lavdërimet e tyre për këtë gjë. Dhe kjo është një nga format më të ndërlikuara dhe më të pakapshme të syfaqësisë (er-rija), sikurse kanë treguar Tabi’inët dhe dijetarët që erdhën pas tyre. Për më tepër, mënyra se si ata i pranojnë me kaq bujë të tilla lavdërime është e tillë që mohon çdo ndjenjë ndershmërie apo sinqeriteti nga ana e tyre. Kjo për shkak se një person me ndershmëri të vërtetë i frikësohet hipokrizisë për veten e tij dhe i druhet mendimit se mund të ketë një përfundim të keq, kurse këta individë janë të preokupuar me pranimin dhe lejimin e lavdërimeve.
Dhe në bazë të kësaj, një nga shenjat që tregon se njerëzit kanë dije të dobishme është se ata nuk mendojnë se kanë ndonjë pozitë apo status të veçantë dhe ata urrejnë me zemrat e tyre çdo lavdërim apo mburrje dhe ata nuk i ngrejnë vetet e tyre me arrogancë mbi asnjë njeri.
El-Hasen (el-Basri) ka thënë: “Fekih (ai që zotëron kuptimin e Fesë) është vetëm ai që tërhiqet larg jetës së kësaj dynjaje, dëshiron jetën e botës tjetër, ka një kuptim të thellë në fenë e tij dhe është vazhdimisht i paepur në adhurimin e Zotit të tij.” [4]
Në një transmetim tjetër ai ka thënë: “Fekih është ai që nuk i armiqëson ata që janë më të lartë se ai, as nuk i nënçmon ata që janë më poshtë tij dhe as nuk kërkon ndonjë çmim për diturinë që ia ka dhënë Allahu.”
Një thënie e ngjashme me këtë të fundit është transmetuar si një nga thëniet e Ibn ‘Umerit (radij-Allahu ‘anhu). [5]
Njëri prej Selefëve ka thënë: “Njeriu që ka dije duhet të hedhë baltë mbi kokën e tij nga përulësia para Zotit të tij.” [6]
Dhe vërtet, sa herë që atij i shtohet dija dhe njohja e Zotit të tij, atij i shtohet frika ndaj Zotit të tij si dhe nënshtrimi dhe përulja para Tij.
- Shenjat e Dijes së Dobishme:
Nga shenjat që tregojnë se robi ka dije të dobishme është se ajo e drejton atë kah braktisja e jetës së kësaj dynjaje dhe bukuritë e saj, si dhe largimi nga udhëheqja, fama dhe lavdërimi. Largimi prej tyre, mundimi dhe përpjekja që shpenzon robi për të qëndruar larg prej tyre tregojnë se ai ka dije të dobishme. Dhe nëse ai do të kishte bërë ndonjë nga këto gjëra në mënyrë të paqëllimtë dhe pa dëshirë, atëherë ai do të ndiente një frikë të pamasë se mund të dënohet për këtë gjë ngaqë ai frikësohet se mos ajo (dashuria për të qenë në krye, lavdërimi apo fama) ndoshta është një kurth apo një mashtrim i ngadaltë (që të shpie patjetër në dënimin nga Allahu). Kështu ndodhte me Imam Ahmedin sepse ai frikësohej për veten e tij kur emri i tij bëhej i famshëm dhe i përhapej reputacioni.
Gjithashtu, nga shenjat e dijes së dobishme është se robi nuk pretendon se ka dije, as nuk e përdor atë me mendjemadhësi para dikujt tjetër, as nuk i cilëson të tjerët si injorantë – me përjashtim të atyre që kundërshtojnë Sunetin dhe pasuesit e tij, ngaqë në këtë rast ai mund të flasë kundër tyre nga zemërimi për hir të Allahut e jo për hir të vetes së vet dhe as me qëllim që të ngrejë veten e tij mbi të tjerët.
Kurse ai i cili nuk ka dije të dobishme, interesi i tij i vetëm është që ta përdorë dijen që posedon për të ngritur lart veten e tij tërë mendjemadhësi para njerëzve dhe t’u tregojë atyre vlerën e dijes që ka, ndërkohë që i quan ata injorantë. Qëllimi i tij i vetëm është që t’i nënçmojë ata duke dashur të ngrejë veten e tij para tyre. Kjo është një nga veprat më të ulta dhe më të neveritshme. Ndoshta ai mundet të quajë edhe dijetarët që erdhën para tij si injorantë, neglizhentë dhe harraqë. Dhe kështu, dashuria për veten dhe dashuria për t’u dukur e bën atë që të mendojë me një konsideratë majft të lartë për veten e tij ndërsa mendon me një konsideratë mjaft të ulët për ata që erdhën para tij!
Tek ata që posedojnë dije të dobishme ndodh e kundërta, ngaqë ata mendojnë me një konsideratë të ulët për vetet e tyre ndërsa për dijetarët që erdhën para tyre mendojnë me një konsideratë të lartë. Ata e pranojnë me zemrat dhe shpirtrat e tyre vlerën dhe superioritetin që kanë paraardhësit e tyre mbi ta dhe paaftësinë që kanë ata për të arritur gradën e tyre, e lëre më pastaj të jenë afër tyre.
Sa e bukur ishte përgjigja e Imam Ebu Hanifes [7] kur ai u pyet për Alkamen [8] dhe Esuedin [9] se kush prej tyre ishte më i mirë. Ai u përgjigj duke thënë: “Pasha Allahun, ne nuk mundemi as t’i përmendim emrat e tyre, e si mund të zgjedhim midis tyre?”
Kur përmendeshin vlerat morale të Selefëve, Ibnul-Mubaraku thoshte vargjet e mëposhtme poetike:
“Mos na përmendni përkrah atyre që kanë kaluar,
ngase ai që ecën drejt nuk është njësoj me një të gjymtuar.”
Dhe nëse ky individ me dije të padobishme e ndien se është superior në të folur dhe oratori në krahasim me ata që erdhën para tij, atëherë ai do të mendojë se është gjithashtu superior para tyre në dije dhe në gradë tek Allahu, për shkak se ai paska një vlerë më të madhe se ata që erdhën para tij. Kjo pastaj do ta bëjë atë që t’i përbuzë Selefët dhe t’i akuzojë ata pa i bërë fare përshtypje se ata paskan dituri të vogël. Sidoqoftë, ky injorant nuk arrin ta kuptojë se arsyeja përse Selefët kanë thënë kaq fjalë të pakta ishte për shkak të devotshmërisë dhe frikës që kishin ata nga Allahu. Ata edhe sikur të kishin dashur të flisnin pa pushim dhe të thonin fjalë nga vetja e tyre, ata nuk do të kishin qenë të aftë.”
Fundota:
[1] - Sahih: transmetuar nga Ibn Maxheh (n. 254) nga transmetimi i Xhabir bin ‘Abdilah dhe është saktësuar nga Shejkhul-Albani në Sahijhul-Xhami’ (n. 7370).
[2] - Keramitët: janë një sekt i devijuar që kanë dalë nga Rafidat, të cilët ndjekin Ebu Se’id Behram el-Henabi që ishte themeluesi i besimit të Karamitëve. Ata besonin se Abdullah bin el-Harith el-Kendi ishte profet dhe e adhuronin atë. Përveç këtij besimi ata kishin edhe besime të tjera të prishura.
[3] - Batinijet: Ky është emri që u është dhënë grupit që u ndanë nga Shijat Ismaili. Ata besojnë se i tërë Libri i Allahut është i hapur për ri-intepretim dhe pretendojnë se ai nuk mund të kuptohet nga ana e jashtme dhe prandaj devijuan. Besimet e tyre patën ndikim në lëvizjen Sufiste që pretendonte se Kur'ani ka një kuptim të jshtëm dhe poashtu një kuptim të fshehtë.
[4] - Transmetuar nga Ahmedi në ez-Zuhd (fq. 267), Darimi (1/89), Axhurri në Akhlakul-‘Ulema (fq. 74) dhe Ebu Nu’ajmi në Hiljetul-Eulija (2/147) dhe zinxhiri i transmetimit është i mirë (Hasen).
[5] - Transmetuar nga Darimi (1/88) si një thënie e Ibn ‘Umerit (radij-Allahu anhu).
[6] - Transmetuar nga Axhurri në Akhlakul-‘Ulema (fq. 71) dhe el-Khatib el-Bagdadi në el-Fekih uel-Mutefekkih (2/113) si një thënie e Ejubit dhe zinxhiri i transmetimit është i saktë (Sahih).
[7] - Ai ishte Imami i madh, Ebu Hanife Nu’man bin Thabit, Fekihu, Gjykatësi nga Iraku. Ai pa Enes bin Malikun (radij-Allahu anhu) më tepër se një herë. Ai ishte i devotshëm, i ditur dhe i kujdesshëm në kryerjen e veprave të ibadetit. Imam Shafiu ka thënë për të: “Për sa i përket Fik’hut, njerëzit janë të varur nga Ebu Hanifja.” Ai vdiq në vitin 150H.
[8] - Ai ishte Alkame bin Kajs bin ‘Abdilah bin Malik bin Alkame en-Nekha’i nga Kufa, Irak. Ai lindi në një kohë kur i Dërguari i Allahut (sal-lAllahu alejhi ue sel-lem) ishte ende gjallë por nuk mundi ta takonte. Ka qenë një nga Tabi’inët më të mëdhenj dhe ishte një nga Fekihët dhe Muhadithët më të rëndësishëm të Irakut. Ishte një nga studentët më të afërt të Ibn Mes’udit (radij-Allahu anhu) dhe pas vdekjes së tij ka përhapur dijen e tij duke dhënë fetva. Vdiq në vitin 72H dhe thuhet gjithashtu se ai ka vdekur në vitin 73H.
[9] - Ai ishte el-Esued bin Jezid bin Kajs en-Nekha’i, një nga shokët e Ibn Mes’udit (radij-Allahu anhu). Nofka e tij ishte Ebu ‘Abdir-Rrahman. Ishte një nga Tabi’inët më të mëdhenj, i besueshëm dhe i ditur. Ai ka transmetuar një numër të madh hadithesh. Vdiq në vitin 74H ose 75H.
________________________________________
Disa fjalë për Studentët e Dijes.
Autor: Shejkh Hammad el-Ensari
Burimi: [Mexhmu' fij Terxhumeh Hammad el-Ensari, vëllimi 2, faqet (sipas rendit): 586, 586, 587, 581, 579, 575, 574, 573, 571, 570, 566, 566, 562, 561, 588.]
FatwaIslam.com
Këto janë disa nga fjalët dhe këshillat që ka dhënë Dijetari i mirënjohur i Hadithit dhe Historiani, Shejkh Hammad el-Ensari, RahimehUllah, për studentët e dijes:
Dija është shumë e gjerë; ajo kërkon të rinj të cilët do ta nxjerrin atë për njerëzit.
Studenti i dijes nuk mund të jetë ndryshe veçse i varfër.
Vërtet studenti i dijes do të jetë në Akiden e Shejkhut të tij.
Nuk vjen dija pa përpjekje.
Është detyrë e studentit të dijes që ai të studiojë me njerëzit e posaçëm të çdo fushe (të dijes).
Ai u tha disa studentëve: “Duhet të studioni jashtë mase dijen e saktë të Usul-Fik’hut (Bazave të Fik’hut).”
Është obligim për studentin e dijes që të njohë biografitë e Selefëve dhe t’i pasojë ata sepse koha në të cilën jetojmë është sprovuar nga mungesa e studimit të biografive të Selefëve.
Vërtet njerëzit sot kërkojnë dije për të fituar pasuri; kurse ata që kërkojnë dije me ndershmëri janë kaq të paktë.
Studenti i dijes që nuk mban gjithmonë stilolaps me vete nuk përfiton.
Vërtet studentët e dijes janë të varfër.
Kam vënë re se pjesa më e madhe e studentëve të dijes sot nuk kërkojnë të konsultohen. (Domethënë: ata nuk konsultohen me Dijetarët për ato gjëra që u bëjnë dobi.)
Me të vërtetë njerëzit e dijes nuk e harxhojnë kohën e tyre me atë që s’u bën dobi.
Sa shumë që është shkruajtur dhe sa e paktë është ajo që lexohet.
Mësoni o ju të rinj para se të plakeni sepse vërtet në atë kohë ju nuk do të mundeni të mësoni.
Kushdo që mbledh libra, atëherë ai nuk mund të mbledhë lekë.
Ai i këshillonte mjaft studentët e dijes me thënien e tij:
“Ju këshilloj që t’i frikësoheni Allahut të Lartësuar fshehtazi dhe haptazi dhe të keni ambicie për dijen sepse me të vërtetë dija është një mjet i fisnikërisë për shoqëruesit e saj.” Allahu ‘Azze ue Xhel ka thënë: (përkthimi i kuptimit të fjalës të Allahut)
“Padyshim ata që i frikësohen me të vërtetë Allahut nga robërit e Tij janë Dijetarët.” [Fatir, 28]
________________________________________
Shtatë mënyra për luftimin e Dembelizmit gjatë kërkimit të dijes.
Autor: el-‘Alame Ahmed Ibn Jahja en-Nexhmi (rahimehullah)
Burimi: ‘Fetaua Xhelijje’ fq. 111 [Darul-Minhaxh 2004]
Pyetje: Unë jam i dobët në leximin e librave të dobishëm dhe kur filloj të lexoj disa nga librat e dijes ndiej dobësi dhe mërzitje. Pra, çfarë këshille keni për mua dhe kush është rruga e duhur për leximin e librave që përmbajnë dije të dobishme; ju lutem na jepni dobi?
Përgjigje nga Dijetari i madh, Ahmed en-Nexhmi, Rahimullah:
Së pari: është detyrë për atë që kërkon dije që të pastrojë nijetin e tij për Allahun, Zotin e botëve, dhe ta bëjë atë (kërkimin e dijes) duke patur për qëllim vetëm arritjen e Kënaqësisë së Allahut; dhe që të njohë të vërtetën, të veprojë sipas saj, si dhe të njohë të pavërtetën dhe të qëndrojë larg prej saj.
Së dyti: të veprojë me dijen që mësoi dhe të përpiqet që t’ua mësojë të tjerëve atë dituri që mësoi vetë.
Së treti: të ruajë atë që ka mësuar duke e mësuar përmendësh dhe duke e rishikuar dijen në mënyrë që të mos e harrojë.
Së katërti: të jetë i vazhdueshëm dhe jo i lëkundur në mësimin e asaj që ai nuk e di, në mënyrë që të shtojë dijen mbi dije.
Së pesti: t’i kërkojë Allahut vazhdimisht që t’i japë dhe t’i dhurojë dije të dobishme, furnizim të pamasë dhe vepra të pranuara; Pejgamberi (sal-lAllahu ‘alejhi ue sel-lem) thoshte pas namazit të sabahut, pasi jepte selam (në të djathtë dhe në të majtë) këtë dua:
“Allahumme inni es’eluke ‘ilmen nafi’an, ue rrizkan tajiban ue ‘amelen mutekabelen.”
“O Allah, unë të kërkoj dije të dobishme, furnizim të mirë dhe vepra të pranuara.” [1]
Së gjashti: nëse ai ndihet i lodhur dhe i dobët kur është para dijes dhe është gati për të studjuar, atëherë ai duhet t’i kërkojë Allahut që t’i japë vullnet dhe dëshirë për të marrë dije dhe për t’iu përkushtuar asaj.
Së shtati: është obligim për studentin e dijes që të rrijë larg mosbindjes (gjynaheve). Sepse vërtet mosbindja e vret zemrën dhe e dobëson aftësinë për të kuptuar; dhe është transmetuar rreth Imam Shafiut se ai ka thënë: “Iu ankova Ueki’ut për kujtesën time të dobët, kështu që ai më udhëzoi që t’i lija gjynahet dhe pastaj tha: “Dije se dituria është dritë dhe Allahu nuk ia jep këtë dritë gjynahqarit.” Dhe unë them se argumenti për këtë gjendet në Librin e Allahut kur Ai, i Lartësuari thotë:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا وَيُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ (٢٩)
“O ju që besoni! Në qoftë se i nënshtroheni Allahut dhe e keni frikë Atë, atëherë Ai do t’ju japë një Furkan (parim apo kriter për të bërë dallim midis të vërtetës dhe të pavërtetës), do t’ju fshijë të gjitha gjynahet dhe do t’ju falë. Dhe Allahu është Zotëruesi dhe Dhuruesi i Mirësive të Mëdha.” [Enfal, 29]
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَيَجْعَلْ لَكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ (٢٨)
“O ju që besoni! Kini frikë Allahun dhe besoni edhe të Dërguarin e Tij (Muhammedin). Ai do t’ju japë dyfish shpërblim nga Mëshira e Tij, dhe Ai do t’ju japë juve dritë me të cilën do të ecni (në Udhën e Drejtë) dhe Ai do t’ju falë. Dhe Allahu është gjithnjë Falës i Madh, Mëshirëplotë.” [Hadid, 28]
Kështu, e rëndësishme është që studenti i dijes ka nevojë për përpjekje të vazhdueshme, të bëjë xhihad me veten e tij dhe me epshet dhe lakminë e tij, të lodhet duke kërkuar diturinë dhe të shpresojë se Allahu do t’ia bëjë të mundur që ta arrijë atë - dhe suksesi vjen nga Allahu.”
Fundnota:
[1] - Ky hadith është mbledhur nga Ahmedi në ‘Musned Bakil-Ensar’ (n. 25982), Ibn Maxheh në Sunenin e tij në Librin e Faljes së Namazit dhe Sunetet e tij, kapitulli: “Çfarë duhet të thuhet pas Selamit.” E ka transmetuar edhe Bejhakiu në ‘ed-Da’uetul-Kebir’. Ka thënë el-Albani (rahimehullah): “Taberani e ka mbledhur atë në ‘el-Mu’xhemus-Sagir’ me një zinxhir të saktë.” Shiko ‘el-Mishkat’ (n. 2498).
Përktheu: Alban Malaj
Përktheu: Jeton Shasivari