Dëlirje dhe edukim

Dëshiroja vëllait tënd atë që e dëshiron për veten tënde.

Autor: Imam Muhamed bin Salih bin Uthejmin (RahimehUllah) 

Burimi: Sherh Sahihul-Buhari (1/60-62)

Imam Buhari ka thënë:

13 - Transmetohet nga Enesi radijallahu anhu, nga Profeti salallahu alejhi ue selem ka thënë:

لا يؤمن أحدكم حتى يحب لأخيه ما يحب لنفسه

“Nuk beson askush nga ju derisa nuk dëshiron për vëllanë e tij atë që e dëshiron për vetveten.”

Ky hadith dëshmon se prej besimit është që ta dëshirosh për vëllanë tënd atë që dëshiron për vetveten, dhe se ai i cili nuk e posedon këtë cilësi nuk ka besim. A është fjala për mungesën e besimit të domosdoshëm apo besimit të plotë? Ajo që ka për qëllim hadithi, është mungesa e besimit të plotë.

Nga mësimet e hadithit është se, njeriu duhet t’i trajtojë njerëzit e tjerë vetëm në bazë të këtij parimi. Pra, mos i trajto të tjerët ashtu siç duk dëshiron të të trajtojnë ty. Prandaj, në një hadith tjetër thuhet: 

فمن أحب أن يزحزح عن النار ويدخل الجنة فلتأته منيته وهو يؤمن بالله واليوم الآخر وليأت إلى الناس الذي يحب أن يؤتى إليه

“Ai që dëshiron t’i shpëtoj Zjarrit dhe të hyjë në Xhenet, le ta zë vdekja duke besuar në Allahun dhe Ditën e Fundit dhe le të sillet me njerëzit sikurse dëshiron të sillen ata me të.” [1]

Nëse dikush pyet se si ta kombinojmë këtë hadith me hadith “Fillo me veten tënde.”

Atëherë themi se, këto dy hadithe nuk janë aspak kontradiktore.

Dëshiroja vëllait tënd atë që ia dëshiron vetes tënde, por nuk do të thotë se je i detyruar t’i japësh atij përparësi. Përparësia është një çështje tjetër. Dhënia përparësi tjetrit mund të ketë të bëjë me veprat obligative (farze), rekomanduar (mustehab) ose të lejuar (xhaiz).

Kur jemi tek veprat obligative, është e ndaluar t’i japësh përparësi të tjerëve, pasi që kjo do të thotë se ti po humb kryerjen e një obligimi. Një shembull i tillë është nëse njeriu ka ujë për të marrë abdes i cili është i mjaftueshëm vetëm për një person, ndërsa ai e as shoku i tij nuk janë në gjendje të pastër. Nëse ai lejon shokun të merr abdes me ujin e tij, e ai vetë merr tejemum. Dhe nëse ai merr abdes me ujë, uji mjafton vetëm për të. A duhet t’i japë përparësi shokut të tij kurse vetë të marrë tejemum? Jo. Ai është i obliguar që vetë të marr abdes me ujë, ndërsa shoku i tij merr tejemum.

Kur jemi tek veprimet e rekomanduara, vlen shembulli nëse ai dhe shoku i tij hyjnë ne xhami dhe e shohin se është vetëm një vend i mbetur në safin e parë. A do ta lësh atë që ta zë vendin apo ta zësh vendin vetë? Veprimi i duhur është se, ti duhesh që vetë të shkosh në safin e parë. Nuk duhet t’i japësh përparësi të tjerëve në adhurim.

Por në qoftë se t’i japësh përparësi tjetrit ka ndonjë dobi në rastin në fjalë, është në rregull për t’i dhënë atij përparësi. Shembull i kësaj është që në rastin e lartpërmendur të jetë me ty babai yt dhe se ai e merr me të keqe nëse ti nuk i jep atij përparësi. Prandaj këtu është më mirë për t’i dhënë atij përparësi.

E njëjta gjë vlen në qoftë se ti e afron personin më afër teje nëse i jep atij përparësi. Shembull i kësaj është nëse personi i cili është me ty është ndonjë njeri me pozitë, ministër etj., dhe se konsiderohet se ti e ke fyer atë në qoftë se shkon në saf përpara tij. Në këtë rast, më e rëndësishme është ta mënjanosh një të keqe apo keqkuptim, sesa të arrish një të mirë.

Kur jemi tek veprimet e lejueshme, është e rekomanduar për t’i dhënë përparësi të tjerëve për shkak se kjo ka të bëj me sjelljen e mirë ndaj njerëzve dhe jetësim i moralit të lartë tek njeriu. Prandaj Allahut i lavdëroi Ensarët kur tha:

وَالَّذِينَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِن قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ

“Ndërsa ata që banojnë në Medinë dhe që e kanë pranuar besimin qysh më parë, i duan mërgimtarët që vijnë në Medinë dhe në zemrat e tyre nuk ndjejnë kurrfarë rëndimi, për atë, që u është dhënë atyre, por duan t’u bëjnë më mirë mërgimtarëve sesa vetes, edhe pse vetë janë nevojtarë. Kushdo që ruhet nga lakmia e vetvetes, me siguri që do të jetë fitues.”  59:9

______________________________

[1] - Muslimi (1844).